ในโลกธุรกิจที่หมุนไปอย่างรวดเร็ว การปรับตัวไม่ได้เป็นเพียงทางเลือก แต่เป็นหนทางสู่ความอยู่รอด “ธุรกิจที่อยู่รอดไม่ใช่ธุรกิจที่แข็งแรงที่สุด แต่เป็นธุรกิจที่ปรับตัวได้เร็วที่สุด” คำกล่าวนี้สะท้อนความเป็นจริงที่ผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อม (SME) กำลังเผชิญหน้าอยู่ทุกวัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อกระแสเรื่อง ESG (Environment, Social, Governance) ไม่ได้เป็นเพียงแค่เทรนด์ของบริษัทขนาดใหญ่อีกต่อไป แต่ได้กลายเป็น “ใบอนุญาต” ในการดำเนินธุรกิจแห่งอนาคต
ESG คือกรอบแนวคิดที่ให้ความสำคัญกับการทำธุรกิจโดยคำนึงถึง สิ่งแวดล้อม (Environment), สังคม (Social), และมีธรรมาภิบาล (Governance) ที่ดี ซึ่งทั้งหมดนี้ส่งผลโดยตรงต่อ “ปากท้อง” และความยั่งยืนของกิจการในระยะยาว แต่บ่อยครั้งที่ผู้ประกอบการ SME อาจไม่ทันสังเกตเห็นสัญญาณเตือนบางอย่างที่กำลังบอกว่า ธุรกิจของคุณอาจกำลังเสี่ยงที่จะถูกทิ้งไว้ข้างหลัง
ลองสำรวจดูว่าธุรกิจของคุณกำลังเผชิญกับสัญญาณเหล่านี้อยู่หรือไม่
สัญญาณเตือนด้านสิ่งแวดล้อม (Environment)
โลกกำลังเรียกร้องความรับผิดชอบจากผู้ผลิตมากขึ้น และลูกค้าก็พร้อมที่จะสนับสนุนธุรกิจที่ใส่ใจต่อสิ่งแวดล้อม สัญญาณเตือนในมิตินี้จึงมักปรากฏในรูปแบบของต้นทุนและโอกาสที่เปลี่ยนแปลงไป
- ค่าใช้จ่ายด้านพลังงานและวัตถุดิบพุ่งสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง: หากบิลค่าไฟ ค่าน้ำ หรือค่าวัตถุดิบของคุณสูงขึ้นเรื่อยๆ โดยที่ปริมาณการผลิตยังคงเท่าเดิม นี่อาจเป็นสัญญาณว่ากระบวนการผลิตของคุณยังขาดประสิทธิภาพและสร้างของเสีย (waste) เกินความจำเป็น การปรับปรุงเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เช่น การใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ หรือการจัดการของเสียที่ดี ไม่เพียงแต่ช่วยโลก แต่ยังช่วยลดต้นทุนให้ธุรกิจของคุณโดยตรง
- คู่ค้าเริ่มถามหาใบรับรองมาตรฐานสิ่งแวดล้อม: เมื่อลูกค้าหรือบริษัทคู่ค้าขนาดใหญ่เริ่มสอบถามถึงนโยบายด้านสิ่งแวดล้อม, การจัดการซัพพลายเชนสีเขียว หรือใบรับรองมาตรฐานต่างๆ เช่น ISO 14001 นี่คือสัญญาณที่ชัดเจนว่าตลาดกำลังให้ความสำคัญกับเรื่องนี้ หากคุณไม่มีสิ่งที่พวกเขาร้องขอ นั่นหมายถึงความเสี่ยงที่จะสูญเสียโอกาสทางธุรกิจครั้งสำคัญไป
สัญญาณเตือนด้านสังคม (Social)
ธุรกิจไม่ได้เติบโตได้ด้วยตัวคนเดียว แต่ต้องพึ่งพาทั้งพนักงาน ชุมชน และลูกค้า สัญญาณเตือนในมิตินี้จึงสะท้อนถึงคุณภาพของ “คน” ทั้งในและนอกองค์กร
- อัตราการลาออกของพนักงานสูง (High Turnover Rate): พนักงานในปัจจุบันมองหามากกว่าแค่ค่าตอบแทน พวกเขาต้องการทำงานในองค์กรที่ให้ความสำคัญกับสวัสดิภาพ ความเท่าเทียม และการเติบโต หากพนักงานเก่งๆ ทยอยลาออก อาจเป็นสัญญาณว่าวัฒนธรรมองค์กรของคุณยังไม่ตอบโจทย์เรื่องการดูแลคน ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของมิติ Social ใน ESG
- เริ่มมีเสียงสะท้อนเชิงลบจากชุมชนรอบข้าง: ปัญหาเรื่องมลพิษทางเสียง, กลิ่น, หรือการจัดการที่ไม่ดีซึ่งส่งผลกระทบต่อชุมชน อาจนำไปสู่ข้อพิพาทและความไม่ไว้วางใจจากคนในพื้นที่ การดำเนินธุรกิจโดยไม่ใส่ใจชุมชนเปรียบเสมือนการสร้างบ้านบนที่ดินที่ไร้เพื่อนบ้าน ซึ่งย่อมไม่ยั่งยืนในระยะยาว
- สินค้าหรือบริการเริ่มถูกมองว่า “ไม่ตอบโจทย์” คนรุ่นใหม่: ผู้บริโภคยุคใหม่ โดยเฉพาะกลุ่ม Gen Z และ Millennials พร้อมที่จะจ่ายเงินให้กับแบรนด์ที่แสดงความรับผิดชอบต่อสังคมอย่างแท้จริง หากยอดขายของคุณเริ่มนิ่งหรือลดลง อาจต้องหันกลับมามองว่า แบรนด์ของคุณได้สื่อสารหรือลงมือทำอะไรเพื่อสังคมบ้างแล้วหรือยัง
สัญญาณเตือนด้านธรรมาภิบาล (Governance)
ความโปร่งใสและตรวจสอบได้คือรากฐานของความน่าเชื่อถือ ซึ่งเป็นสินทรัพย์ที่ประเมินค่าไม่ได้ของธุรกิจ สัญญาณเตือนในมิตินี้มักเกี่ยวข้องกับโครงสร้างภายในและความสัมพันธ์กับภายนอก
- การขอสินเชื่อหรือระดมทุนยากขึ้น: สถาบันการเงินและนักลงทุนในปัจจุบันใช้เกณฑ์ ESG เป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญในการพิจารณาอนุมัติสินเชื่อและการลงทุน หากธุรกิจของคุณมีโครงสร้างการบริหารที่ไม่ชัดเจน บัญชีไม่โปร่งใส หรือขาดการจัดการความเสี่ยงที่ดี ก็อาจทำให้การเข้าถึงแหล่งทุนเป็นไปได้ยากขึ้น
- ขาดข้อมูลในการตัดสินใจที่สำคัญ: การทำธุรกิจโดยอาศัยเพียงสัญชาตญาณอาจไม่เพียงพออีกต่อไป หากคุณไม่มีการเก็บข้อมูลอย่างเป็นระบบ ไม่มีการวิเคราะห์ความเสี่ยง หรือไม่มีแผนการดำเนินงานที่ชัดเจน นั่นคือสัญญาณของธรรมาภิบาลที่อ่อนแอ ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อความสามารถในการแข่งขันและการปรับตัวในภาวะวิกฤต
ก้าวต่อไปของ SME ไทย
ข้อมูลจาก SCB EIC (กันยายน 2024) ระบุว่า 45% ของ SME ยังขาดความเข้าใจเกี่ยวกับแนวคิด ESG ซึ่งนับเป็นตัวเลขที่น่ากังวล แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นโอกาสอันยิ่งใหญ่สำหรับผู้ที่พร้อมจะเรียนรู้และปรับตัวก่อน
การเริ่มต้นไม่จำเป็นต้องใช้เงินลงทุนมหาศาลเสมอไป อาจเริ่มจากการทำสิ่งเล็กๆ ที่สร้างผลกระทบได้จริง เช่น การเปลี่ยนหลอดไฟเป็น LED เพื่อประหยัดพลังงาน, การจ้างงานคนในท้องถิ่นเพื่อสร้างความสัมพันธ์กับชุมชน, หรือการจัดทำบัญชีรายรับรายจ่ายอย่างโปร่งใสเพื่อสร้างความน่าเชื่อถือ
การใส่ใจในสัญญาณเตือนเหล่านี้และเริ่มลงมือปรับเปลี่ยนตั้งแต่วันนี้ ไม่ใช่แค่การทำเพื่อโลกหรือสังคม แต่คือการวางรากฐานที่แข็งแกร่งเพื่อ “ความอยู่รอดและความมั่งคั่ง” ของธุรกิจคุณเองในวันข้างหน้า เพราะสุดท้ายแล้ว ความยั่งยืนที่แท้จริง คือความสามารถในการปรับตัวและเติบโตไปพร้อมกับโลกที่เปลี่ยนแปลง
แหล่งข้อมูลอ้างอิง:
- หอการค้าไทยและสภาหอการค้าแห่งประเทศไทย. (n.d.). SMART to Know: ESG สำหรับ SMEs ไทย.
- ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจและธุรกิจ (SCB EIC). (2024, September). รายงานผลสำรวจผู้ประกอบการ SME ประจำปี 2567.
- สถาบันเพิ่มผลผลิตแห่งชาติ. (n.d.). 7 บทเริ่มต้น ESG สำหรับ SMEs.
องค์กรของคุณอาจเริ่มต้นเส้นทางสู่ความยั่งยืนได้โดยศึกษาจาก 37 ประโยคทรงพลัง สร้างแรงบันดาลใจ สำหรับนักธุรกิจและคนที่ต้องการพัฒนาตัวเอง วิดีโอนี้รวบรวมแนวคิดและคำคมที่อาจเป็นประโยชน์ในการปรับเปลี่ยนมุมมองและสร้างแรงผลักดันให้ทีมงานของคุณเห็นความสำคัญของการเติบโตไปพร้อมกับความยั่งยืน
